2023.12.03
Voor de vele fans die het album 'Leve van Merwijk! Vrienden zingen Jeroen' gedurende de afgelopen 2 jaar tevergeefs bij ons probeerden te bestellen of online te beluisteren.
Lees hier het bizarre verhaal erachter. Vandaag in Het Parool
Lucas van Merwijk: 'Ik voel me behandeld als een doortrapte crimineel, terwijl het om een cadeau voor mijn terminaal zieke broer ging.'
december 2023
'Ik kan de dood van mijn broer zo niet afsluiten'
Rechtszaak: Conflict over opbrengsten afscheidsalbum
Jeroen van Merwijk vond het 'het mooiste cadeau van zijn leven', de cd waarop dertig musici en cabaretiers een lied van hem zongen. Na zijn dood is er een conflict ontstaan tussen zijn weduwe en erfgename en zijn broer, die de cd produceerde. Als gevolg daarvan is de cd niet meer te koop en zit de broer in de schulden. 'Ik vind het verschrikkelijk. Al het mooie is weg.'
FRENK DER NEDERLANDEN
-
"Alsof ik in een hele slechte film ben beland," zegt Lucas van Merwijk. "Als het niet zo bizar en verdrietig was, zou je er hard om kunnen lachen. Maar het is een nachtmerrie. Ik voel me behandeld als een doortrapte crimineel, terwijl het om een cadeau voor een terminaal zieke ging. Het ergste vind ik nog dat ik de dood van mijn broer zo niet kan afsluiten. Zijn weduwe heeft zijn nagedachtenis bezoedeld en dat vreet aan me."
Lucas (62) is de jongere broer van Jeroen van Merwijk, de cabaretier, schrijver en beeldend kunstenaar die op 3 maart 2021 op 65-jarige leeftijd overleed. De muzikant - Van Merwijk is een toonaangevende percussionist - is nu met Jeroen van Merwijks weduwe, Jeannette van Merwijk-van Loenen, in een juridisch moeras verzeild geraakt. Lucas van Merwijk: "Ze is alleen maar op geld uit en heeft nu met iedereen ruzie. Zoals Harrie Jekkers zei: 'Ze maakt Jeroen nog doder dan hij al is'."
Jekkers was een van de cabaretiers die geen moment hoefde na te denken toen hij werd gevraagd voor de cd waarmee zijn vrienden de door uitgezaaide darmkanker gevelde Van Merwijk een hart onder de riem wilden steken. Het idee was afkomstig van cabaretier Herman Finkers, die nooit was vergeten hoe Van Merwijk de Veer-in-de-Reet-Trofee in het leven had geroepen toen hij zelf door kanker werd getroffen. Bevriende cabaretiers als Paul van Vliet, Diederik van Vleuten, Erik van Muiswinkel, Jack Spijkerman, Mike Bodé, Dolf Jansen, Katinka Polderman, Mylou Frencken, Nuhr en Hans Dorrestijn zegden eveneens belangeloos hun medewerking toe.
"Ik vond het een geweldig initiatief," zegt Lucas van Merwijk. Hij stelde een band samen en maakte arrangementen van de nummers, Finkers huurde als producent van het project een studio in Amsterdam. "Het was midden in coronatijd, dus we moesten alles volgens een strak schema opnemen. In drie dagen stond het erop. We wilden gewoon iets leuks doen voor Jeroen, maar het resultaat was veel beter dan we hadden verwacht."
In december 2020, drie maanden voor de dood van Jeroen, gingen Van Merwijk en zijn vrouw Roosje den Hertog naar Zuid-Frankrijk, waar zijn broer in zijn tweede huis zijn laatste dagen sleet. "Jeroen was toen al behoorlijk ziek. Hij maakte de cd open, staarde er een minuut naar om te begrijpen wat hij zag en werd toen totaal euforisch. Hij zette een gettoblaster in de tuin en heeft de cd de hele middag non-stop gedraaid. Hoewel hij bij elk nummer moest huilen, was het één groot feest. De volgende dag dook hij zijn atelier in om voor iedereen als dank een tekening te maken. Maar niemand heeft die ooit gekregen."
Geen concrete afspraak
Volgens Van Merwijk-van Loenen kwam haar man terug op zijn voornemen omdat 'met zijn ideeën en wensen over de exploitatie van de cd op geen enkele manier rekening werd gehouden'. In plaats daarvan stuurde hij een lp waarvan de hoes door hem was vormgegeven naar alle betrokkenen. Lucas van Merwijk ontkent die lp ooit te hebben ontvangen.
Finkers had voor vrienden en bekenden 300 exemplaren van de cd laten persen, maar Jeroen van Merwijk en zijn vrouw waren eensgezind van mening dat het album meer publiek verdiende. Lucas van Merwijk: "We spraken met Jeroen af dat ik de cd in eigen beheer, via mijn website, zou distribueren. Voor de verdeling van de opbrengst bespraken we meerdere opties, bijvoorbeeld dat twee derde voor Jeroen zou zijn en een derde voor ons label Tam Tam. Een deel van het geld zou in een potje kunnen worden gestopt voor een overzichtstentoonstelling van zijn werk. Maar tot een concrete afspraak is het nooit gekomen."
De cd, met als titel Leve Van Merwijk! Vrienden zingen Jeroen, werd een groot succes en alle media doken erbovenop. Harrie Jekkers zong Ik kan je dromen bij Op1, waarop Van Merwijk emotioneel reageerde. "Ik voel me zeer gelukkig en gelukkiger dan ik in jaren ben geweest," zei hij in een videoboodschap. "Ik heb ontzettend veel aan mijn ziekte te danken. Ik heb het mooiste cadeau van mijn leven gekregen, die plaat van vrienden."
6500 albums verkocht
In een mum van tijd stroomden de bestellingen binnen; uiteindelijk zijn er ruim 6500 albums verkocht. Van Merwijk: "We moesten als een gek aan de slag. Het leek hier wel een verzendhuis: overal stonden dozen met cd's. We waren er dag en nacht mee bezig, de telefoon stond niet stil. Gek werden we ervan, maar we wisten voor wie we het deden."
Toen Van Merwijk niet veel later - eind december - ook nog eens de Edison Oeuvre Award won, was het feest compleet. "Jeroen heeft zich altijd miskend gevoeld," zegt zijn broer. "Eindelijk kreeg hij de waardering waar hij zo naar hunkerde. Ze hadden ons laten weten dat Jeroen geen bezoek meer wenste te ontvangen - we hadden op dat moment al geen normaal contact meer met hem - maar mijn broer Cuno en ik besloten Jeroen te verrassen. Toen we onverwachts voor de deur stonden, was Jeroen dolblij. Een paar uur later zaten we weer in onze Airbnb. We hebben zelfs nog overwogen hem te ontvoeren en mee terug naar Nederland te nemen."
Op 3 maart 2021 blies Van Merwijk zijn laatste adem uit. Zes weken na zijn dood kreeg Lucas een telefoontje van de weduwe: of hij met het oog op de afwikkeling van de nalatenschap een financieel overzicht van de cd-verkoop kon geven. "Maar dat hadden we niet direct paraat en bovendien hadden we nog geen definitieve afspraak over de verdeling van de opbrengst gemaakt. Eind mei lag er een brief van haar advocaat met absurde eisen in de bus. De cd-verkoop moest direct worden stopgezet en alles moest van internet af. We hebben nog mediation voorgesteld, maar daar stond ze niet voor open. Begin dit jaar stelde zij op haar beurt mediation voor, maar toen was er al zoveel gebeurd dat ik daar geen zin meer in had. Ik wilde niets meer met haar te maken hebben."
Volgens Van Merwijk-van Loenen heeft ze mediation aanvankelijk afgewezen omdat ze eerst inzicht wilde hebben in de cijfers. Ze betreurt het dat Lucas van Merwijk op zijn beurt niet inging op haar voorstel de zaak 'zonder voorwaarden vooraf' te bespreken. Ze wilde, zegt ze via haar advocaat, 'graag tot een voor beide partijen werkbare oplossing komen, ook gelet op de familieband.'
In september vorig jaar vond Van Merwijk zich terug voor de rechter. Die oordeelde dat er geen sprake is van inbreuk op de auteursrechten, maar hij vond wel dat de weduwe recht heeft op een geactualiseerd financieel overzicht plus de master-cd van de opnames en 66,6 procent van de opbrengsten.
Volgens Lucas van Merwijk had hij dat overzicht al gestuurd. "We hebben niets te verbergen en betwisten ook helemaal niet dat Jeannette de wettige erfgename is. Maar ze denkt dat ik de boel heb belazerd en geld in eigen zak heb gestoken. We hebben haar nu een door de accountant goedgekeurd overzicht gestuurd. En een master-cd wordt tegenwoordig niet meer gebruikt; het is nu gewoon een digitaal audiobestand. Ook dat hebben we gegeven."
Van Merwijk-van Loenen betwist dat Lucas van Merwijk het vonnis volledig is nagekomen. Hij heeft zich ook niet aan de door de rechter gestelde termijnen gehouden, en omdat hij evenmin is ingegaan op haar voorstel tot mediation, eist haar advocaat nu de door de rechter opgelegde dwangsom van 50.000 euro op.
Lucas van Merwijk: "We hebben al bijna 70.000 euro van de opbrengst aan haar overgemaakt - alleen de ingehuurde muzikanten in de studio hebben een kleine vergoeding gekregen - maar ze wil steeds weer meer geld zien. Ik heb al vijf keer een deurwaarder op m'n dak gehad. Eerst legde ze beslag op mijn inkomen en later ook op mijn huis. Ik geef les op het conservatorium in Amsterdam, maar krijg nog maar de helft van mijn salaris. Vanwege een cadeau! Het is te gek voor woorden."
Poel van ellende
Volgens de advocaat van Van Merwijk-van Loenen heeft zij de dwangsom opgeëist omdat het vonnis meer dan een jaar geleden is uitgesproken en er in haar ogen tot op de dag van vandaag niet aan is voldaan. Lucas van Merwijk is weliswaar van mening dat hij wel aan de uitspraak van de rechter gehoor heeft gegeven, maar hij heeft besloten die 50.000 euro maar te betalen. "Om weer verder te kunnen met mijn leven, wil ik er een punt achter zetten. Ik heb geld van mijn zoon geleend, want ik ben ook al 10.000 euro aan advocaatkosten armer. De stress komt m'n oren uit, het is een hel, een grote poel van ellende."
Dat vinden ook de betrokken cabaretiers, die zich achter Van Merwijk hebben geschaard. Diederik van Vleuten bijvoorbeeld, die Jeroen van Merwijk leerde kennen in de redactie van het satirische radioprogramma Spijkers met Koppen en hem 'een zielsverwant' noemt. "Ze verkracht de nalatenschap van Jeroen en dat vergeef ik haar nooit. We willen dat ze hem met rust laat en gaan ertegenaan. Ze denkt dat ze tegen Lucas procedeert, maar ze vindt de hele kleinkunstwereld tegenover zich. We zullen hem ook financieel ondersteunen."
Oud-presentator Jack Spijkerman overweegt op zijn beurt Van Merwijk-van Loenen voor de rechter te slepen. "Al was het maar om haar schrik aan te jagen. Dit moet stoppen. Jeroen was een goede vriend van me, maar ze heeft hem van ons afgepakt."
Cabaretier Bavo Galama heeft de weduwe het voorstel gedaan de volledige opbrengst van de cd in een fonds te stoppen, het nog op te richten Jeroen van Merwijk Fonds, om daarmee een jaarlijkse prijs voor bijvoorbeeld talentvolle tekstschrijvers of veelbelovende jonge kunstschilders te kunnen financieren, of het geld aan te wenden voor muziekinstrumenten ten behoeve van schoolkinderen in achterstandswijken. In ruil daarvoor zouden de juridische eisen en dwangsommen moeten worden ingetrokken. De brief is ondertekend door alle cabaretiers. Van Merwijk-van Loenen heeft het voorstel van de hand gewezen. Volgens haar heeft Jeroen van Merwijk zich zowel privé als in het openbaar altijd uitgesproken tegen prijzen in de kunst.
Hoe het ook afloopt, voor Lucas van Merwijk valt de bittere smaak niet meer weg te spoelen. "De glans is er wel van af, ja. Hoe kan iemand zo wantrouwig in het leven staan? Zakelijk gezien vind ik het nogal dom, want we hadden zeker nog veel meer cd's kunnen verkopen. Ik vind het ronduit verschrikkelijk. Al het mooie is weg."
foto: Stijn Brinkmann
article images (2)
